آیا تا به حال با طعم تلخ یا اسیدی در دهان خود از خواب بیدار شده اید؟ طعم تلخ دهان می تواند به دلایل مختلفی از التهاب لثه گرفته تا کمبود B12 ایجاد شود، می توان گفت که احساس تلخی در دهان مشکل رایجی است که بسیاری از افراد با آن مواجه هستند. در برخی موارد، احساس تلخی می تواند نشانه ای از یک مشکل جدی سلامتی باشد، در حالی که در موارد دیگر تنها می تواند یک ناراحتی موقت باشد. در این مقاله از سایت دکتر مریم محمدی به علل تلخی دهان و رفع آن می پردازیم، از همین روی با ما همرا باشید تا اطلاعات مفیدی در این زمینه کسب کنید.
تلخی در دهان را می توان به عنوان احساس طعم تلخ، اسیدی، ترش یا فلزی در دهان تعریف کرد. این احساس معمولا در هر ناحیه از دهان احساس می شود و در برخی موارد با احساس سوزش در دهان همراه است. احساس تلخی دهان می تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود. در برخی موارد، ممکن است نشانه ای از یک مشکل جدی سلامتی باشد، در حالی که در موارد دیگر ممکن است فقط یک ناراحتی موقت باشد. تلخی دهان می تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود. در متن زیر شایع ترین علت و نکاتی برای رفع این تلخی ذکر شده است.
تلخی دهان (bitter mouth) چیست؟
تلخی دهان آن چیزی نیست که شما هنگام خوردن یک چیز تلخ احساس می کنید لذا این یک امر طبیعی به شمار می رود، بلکه زمانی که شما بدون یک خوراکی تلخ آنرا احساس می کند، ایجاد می شود، این طعم تلخی دهان ممکن است تا ساعت ها حس بشود حتی زمانی که تازه از خواب بیدار شده اید. دلایل مختلفی وجود دارند که سبب بوجود آمدن این احساس در دهان شما می باشد.در برخی موارد این عارضه همراه با علائمی دیگری همراه است که موجب می شود پزشک به راحتی علت تلخی را شناسایی و درمان را آغاز کند.
علت تلخی دهان چیست؟
-
غذاهای تند:
غذاهایی که دارای فلفل تند، خردل، ادویه جات و ترشی جات هستند، باعث ایجاد تلخی در دهان می شوند. می توانید در مصرف این گونه مواد غذایی دقت بیشتری داشته باشید یا برای کاهش تلخی از لبنیات مانند شیر و ماست استفاده کنید.
-
مصرف ناکافی مایعات:
کم آبی بدن می تواند باعث خشکی و در نتیجه احساس تلخی در دهان شود. نوشیدن آب زیاد و مصرف غذاهای مرطوب کننده می تواند تلخی دهان را کاهش دهد.
-
مشکلات دندانی:
مشکلات دهان و دندان، مانند عفونت لثه، پوسیدگی دندان، حفره یا دندان مصنوعی، می تواند باعث تلخی در دهان شود. با مراجعه منظم به دندانپزشک و رعایت بهداشت دهان و دندان می توانید از بروز چنین مشکلاتی پیشگیری کنید.
-
خشکی دهان:
خشکی دهان ناشی از برخی داروها، شرایط پزشکی یا خوابیدن با دهان باز هنگام تنفس می تواند منجر به تلخی در دهان شود. ممکن است استفاده از مرطوب کننده های دهان، نوشیدن آب و مشورت با پزشک برای تعیین علت زمینه ای این بیماری مفید باشد.
عفونت یا آلرژی سینوسی:
آبریزش بینی به دلیل التهاب در سینوس ها یا آلرژی می تواند احساس تلخی در دهان ایجاد کند. استفاده از اسپری های بینی یا داروهای آلرژی ممکن است علائم را تسکین دهد.
-
عفونت ها:
عدم توجه به بهداشت دهان و دندان، یعنی عدم عادت به مسواک زدن، بیماری های لثه و مشکلات دندانی مانند عفونت دندان و التهاب لثه باعث ایجاد طعم فلزی در دهان می شود. عفونت با آنتی بیوتیک درمان می شود. پس از برطرف شدن عفونت، طعم تلخ دهان نیز از بین خواهد رفت.
-
عوارض جانبی برخی داروها:
برخی از داروها، به ویژه داروهایی که برای درمان مشکلات قلبی و روانپزشکی، آنتی بیوتیک ها و داروهای ویتامینی استفاده می شوند، نیز می توانند به عنوان یک عارضه جانبی، باعث ایجاد طعم تلخ در دهان شوند. این داروها شامل آنتی بیوتیک هایی مانند لیتیوم، تتراسایکلین و آلوپورینول است.
-
عوارض جانبی ویتامین ها و مکمل ها:
مولتی ویتامین ها و ویتامین های دوران بارداری حاوی فلزات سنگینی مانند روی، مس و کروم هستند که می توانند باعث ایجاد طعم تلخ در دهان شوند. مکمل های کلسیم و آهن نیز همین اثر را دارند. این طعم فلزی پس از جذب مکمل ها و قرص های ویتامین در بدن از بین می رود. اگر دوزهای بالایی از ویتامین ها مصرف کرده اید، ممکن است برای مدت طولانی ادامه داشته باشد.
-
سیگار و سایر مواد استنشاقی:
سیگار می تواند بر طعم شما تأثیر بگذارد و باعث ایجاد طعم تلخ در دهان شود. استنشاق برخی از مواد شیمیایی محیطی مانند گرد و غبار لاستیک، بنزین یا بنزن نیز از عوامل ایجاد طعم تلخ در دهان است.
-
رفلاکس:
هنگامی که اسیدهای معده به مری منتقل می‌شوند، باعث رفلاکس اسید می‌شوند و طعم تلخی در دهان و بوی بد دهان ایجاد می‌کنند. در این صورت می توانید با پرهیز از نوشیدنی های اسیدی، غذاهای چرب و تند و پرهیز از دراز کشیدن در وضعیت عمودی پس از صرف غذا، علائم را تسکین دهید. می توانید برای رفع این مشکل به پزشک نیز مراجعه کنید.
-
بارداری:
در طول مراحل بارداری، عدم تعادل هورمونی و حملات استفراغ یا تهوع می تواند طعم بد فلزی را در دهان ایجاد کند. این وضعیت در 3 ماه اول بارداری شایع است. خوردن آب نبات با طعم زنجبیل، لیمو یا نعناع طعم بد را از بین می برد.
-
مشکلات عصبی:
حس چشایی با اعصاب مغز ارتباط مستقیمی دارد از همین روی شرایطی نظیر زوال عقل، تومور مغزی، صرع و ضربه به سر می تواند زمینه ساز احساس تلخی در دهان شود و البته مهم است بدانید که مصرف داروهایی که برای درمان این بیماری ها تجویز می شود می تواند باعث تلخی دهان نیز بشود.
ممکن است فرد احساس تلخی کاذب داشته باشد که دلیل آن اختلال در اعصاب مرکزی می باشد، افرادی که دارای عارضه های عصبی هستند اغلب این تلخی را حس کرده اند.
-
قند خون:
در دیگر دلایل تلخی دهان، دیابت می باشد، افرادی که قند خون پایینی دارند اغلب این طعم تلخ را دهان خود چندین بار حس کرده اند، بنابراین کاهش و افزایش قند می تواند باعث بروز تلخی دهان شود.البته استفاده از برخی داروهای کنترل قند خون مانند متفورمین نیز به خودی خود دهان را برای مدتی طولانی تلخ می‌کند.
-
یائسگی:
ممکن است بدانید که سائسگی عوارض زیادی برای بانوان به همراه دارد که از جمله آن ها خشکی دهان می باشد لذا در این دوره از زندگی سطح استروژن پایین می آید که این عارضه سبب خشکی و تلخی دهان می شود. برای درمان این مشکل توصیه می شود از مکمل‌های دوران یائسگی استفاده کنید.
اگر تلخی در دهان شما ادامه یابد یا با علائم دیگری همراه باشد، مهم است که به یک متخصص مراقبت های بهداشتی مراجعه کنید. به این ترتیب، می توان مشکلات بالقوه زمینه ای سلامت را شناسایی کرد و درمان مناسب را ارائه کرد.
پیشگیری از تلخی دهان
همانطور که می دانید پیشگیری بهتر است درمان است در متن زیر به عواملی جهت جلوگیری از تلخی دهان اشاره کرده ایم:
- پرهیز از استعمال دخانیات و مواد مخدر
- پرهیز از مصرف مشروبات الکلی
- پرهیز از زیاده‌روی در خوردن غذاهای چرب و تند و جلوگیری از ایجاد رفلاکس معده
- سبک زندگی سالم و استفاده از مواد غذایی مناسب باعث می‌شود تا سلامت عمومی بدن افزایش یافته و بیماری‌های مختلف از جمله خشکی دهان کمتر به سراغ فرد آید.
- بهداشت دهان و دندان
- استفاده از مواد غذایی سالم و میوه و سبزیجات
- مصرف آب به اندازه کافی در طول روز به‌خصوص روزهای گرم
- خوردن مواد غذایی با طبع سرد برای متعادل کردن بدن و کبد در هنگام گرمی بدن
- تقویت کبد و سایر اندام‌های داخلی
درمان خانگی تلخی دهان
| ترب سیاه | یکی از بهترین درمان‌های طبیعی برای تلخی دهان ناشی از کیسه صفرا، ترب سیاه می باشد، برای استفاده از مزایای آن می توانید ترب سیاه را رنده کنید و آب آن را جدا کرده و به مدت 10 روز هر روز صبح با معده خالی بنوشید |
| مرکبات | مرکبات به فعال شدن جوانه‌های چشایی و از بین بردن تلخی دهان کمک بزرگی می کنند، می توانید مرکبات را به صورت روزانه به همراه غذا یا میان وعده میل کنید. |
| جوش شیرین |
جوش شیرین خنثی‌کننده اسید و تنظیم تعادل pH می باشد، پاشیدن مقداری جوش شیرین روی مسواک یا شستن دهان با نصف قاشق چایخوری جوش شیرین و آب می تواند به درمان تلخی دهان کمک کند. |
| لیمو | لیمو موجب بازیابی pH از دست رفته دهان و خاصیت ضدباکتریایی می شود، آب یک لیمو را در یک لیوان آب گرم بریزید. سپس به‌خوبی مخلوط کنید و از این محلول برای شستشوی دهان استفاده کنید از این محلول هفته ای یکبار استفاده کنید. |
| روغن‌های درمانی | از بین برنده پلاک‌ها و بهبود بیماری‌های دهانی، یک قاشق سوپ‌خوری روغن نارگیل یا کنجد را به مدت ۱۰ الی ۱۵ دقیقه داخل دهان غرغره شود و از دهان خارج کنید و سپس مسواک زده شود. |
| دارچین | به دلیل خواص ضدباکتریایی و مبارزه با عفونت‌ها، نصف قاشق سوپ‌خوری پودر دارچین + نصف لیمو ترش + یک لیوان آب گرم و شستن دهان با این محلول |
| چای سبز | درمان عالی برای از بین بردن عفونت‌های دهانی و از بین برنده بوی بد دهان، یک قاشق چایخوری چای سبز+یک فنجان آب مخلوط شود و بعد آن را در یک ماهیتابه بجوشانید و دو بار در روز مصرف شود |
| زردچوبه | به دلیل داشتن کورکومین و خاصیت آنتی‌باکتریال بودن زردچوبه مفید می باشد، چند قطره آب‌لیمو تازه+ نصف قاشق چایخوری پودر زردچوبه و دوبار در هفته شستن دهان با این محلول |
| آب آلوئه‌ورا | به دلیل دارا بودن خاصیت آنتی‌میکروبیال و ضدالتهابی بودن، یک قاشق چایخوری آب آلوئه‌ورا را به مدت 5 دقیقه در دهان غرغره کنید |
قرص برای رفع تلخی دهان
داروهایی مانند امپرازول، لنزوپرازول و پنتوپرازول از این نوع هستند که باعث می‌شوند تا میزان اسید در معده کاهش یافته و فرد بر اثر بالا آمده این اسید در مری، دچار مشکل حس طعم تلخ در دهان نشود. بیمارانی که از دیابت رنج می‌برند، داروهایی مانند گلوکوفاژ را پزشک برای آن‌ها تجویز می‌کند.
کبد و تلخی دهان
هنگامی که کبد به درستی کار نکند و عملکرد درست خود را از دست بدهد، بدن شروع به جمع‌کردن مقدار زیادی از آمونیاک می‌کند و آمونیاک یک ماده سمی است که توسط کبد به اوره تبدیل می‌شود و از طریق ادرار دفع می‌شود. افزایش سطح آمونیاک در بدن موجب بوجود آمدن مزه تلخی دهان می شود.
تلخی دهان خطرناک است؟
در حالت عادی تلخی دهان علت خاص و نگران کننده ای ندارد و معمولا عوارض مصرف برخی از داروها می باشد اما اگر این طعم تلخی دهان همراه با تب و لرز همراه بود، می تواند علت آن کرونا باشد و در چنین شرایطی باید به پزشک مراجعه کنید.
تلخی دهان و صفرا
تلخی دهان و صفرا با یکدیگر ارتباط دارند. برخی از عللی که می‌توانند هر دو عارضه را ایجاد کنند شامل مشکلات گوارشی مثل ناراحتی معده، مشکلات کبد یا مجاری صفراوی، عفونت‌های دهان و لثه، مصرف برخی داروها، تغییرات در سطح هورمون‌ها و همچنین عوامل روانشناختی مثل استرس و اضطراب می شود.
مقاله مشابه: